الکتروموتور سه فاز

الکتروموتور سه فاز چیست؟ الکتروموتور سه فاز نوعی دینام یا موتور است که وظیفه تولید انرژی مکانیکی را بر عهده دارد. این نیرو از طریق اتصال به منبع جریان الکتریکی و نیروی گشتاور حاصل از میدان مغناطیسی حاصل می‌شود. الکتروموتور سه فاز، از جریان الکتریکی سه فاز با ولتاژ ۳۸۰ ولت تغذیه می‌کند. قطعا قدرت و نیروی مکانیکی ایجاد شده از این الکتروموتورها بسیار بیشتر از انواع تک فاز است. از این رو در صنایع و قطعاتی که نیاز به انرژی مکانیکی بالا و قدرتمندتری احتیاج است، از الکتروموتور سه فاز استفاده می‌شود. این الکتروموتورها بر اساس نحوه قرار گیری و نوع سیم‌پیچ‌ها انواع مختلفی دارند که هر کدام برای کاربرد خاصی به کار گرفته می‌شوند. قطعات داخلی الکتروموتورها در بخش ثابت شبیه به هم هستند اما در قسمت روتور یا چرخنده تفاوت‌هایی باهم دارند.

الکتروموتور سه فاز یک موتور قدرتمند با وزنی بالا است که برای اهداف مختلفی ساخته شده است. وظیفه‌ی الکتروموتور این است که با دریافت جریان الکتریکی از منبع تغذیه (سه فاز) و تولید میدان مغناطیسی در قسمت داخلی، باعث دوران هسته درونی می‌شود. این دوران انرژی مکانیکی مورد نیاز را برای استفاده در صنایع و وسایل مختلف تامین می‌کند. الکتروموتور سه فاز از دو قسمت اصلی یعنی روتور و استاتور ساخته شده است. استاتور، همان قسمت ثابت موتور است که از ۳ بخش تشکیل شده است.

---

 جهت ارتباط با واحد فروش فروشگاه فرازین صنعت

و دریافت اطلاعات از موجودی و قیمت الکتروموتور و انواع آن : 

02136057761 📞  02136057961 📞  09377545393

---

🔹 بدنه بیرونی:

استوانه‌ی شیار داری از جنس فولاد یا چدن است که وظیفه‌ی نگه داشتن هسته و سیم پیچ را دارد. این قسمت به دلیل تماس بیشتر با محیط بیرونی و تبادل بهتر دما، از شیارهایی با فواصل و ارتفاع منظم ساخته شده است.

🔹 هسته داخلی:

مجموعه‌ای از چندین شیار فولادی که در قسمت داخلی بدنه قرار دارند. ورقه‌های فولادی در هسته به صورتی ساخته و طراحی شده‌اند که سیم پیچ‌ها به خوبی و با استحکام بالا را در خود جای می‌دهند.

🔹 سیم‌پیچ:

در داخل هسته سیم پیچ‌هایی با اختلاف زاویه‌ی ۱۲۰ درجه قرار دارند. این سیم پیچ‌ها داخل شیارهایی که در کمترین حالت تعدادشان به ۶ عدد می‌رسد طوری تعبیه شده‌اند که ابتدا و انتهای آن‌ها را در جعبه ترمینال برای وصل شدن به خروجی موتور قرار می‌دهند. روتور یک استوانه‌ی فولادی است که بر اساس نوع الکتروموتور شیارهایی برای سیم پیچ یا میله‌های سنگین مسی یا آلومینیومی دارد. این شیارها با کمی انحراف زاویه نسبت به شیارهای استاتور ساخته شده‌اند تا علاوه بر کاهش صدای داخلی، مانع توقف ناگهانی موتور می‌شود. در واقع روتور همان بخش دوران کننده الکتروموتور است که نیروی مکانیکی لازم را تولید می‌کند. همان طور که گفته شد این الکتروموتورها از جریان الکتریکی سه فاز استفاده می‌کنند.

چرخش روتور زمانی اتفاق می‌افتد که نیدان مغناطیسی داخلی دائما در حال تغییر باشد. اختلاف فاز و اتصال به منبع تغذیه متناوب این تغییر دائمی میدان را در قسمت داخلی استاتور ایجاد می‌کند. در موتورهای القایی هیچ وسیله‌ی دیگری برای کمک به روشن شدن و حرکت روتور نیاز نیست بلکه همین تغییر متناوب در میدان داخلی برای دوران کافی است.

کاربرد الکتروموتور سه فاز

دنیای بدون الکتروموتورها اصلا قابل تصور نیست. به طوری که این موتورهای دوار در جزئی‌ترین لوازم خانگی مانند کمپرسور یخچال گرفته تا صنایع ساختمان‌سازی مانند بالابرها کاربرد دارد. در صنایع مختلف خودرو سازی، دارویی و تولید مواد غذایی برای تولید انرژی مکانیکی لازم از تلکتروموتور سه فاز با توان مختلف استفاده می‌شود. در معادن و صنایع استخراج نفت و گاز نیز الکتروموتور سه فاز نقش مهمی دارد. لوکوموتیوها نیز به کمک نیروی تولید شده از این موتورها به حرکت در می‌آیند. انواع پمپ‌های شناور و فن‌های تهویه هوا برای به این الکتروموتورها نیاز دارند. در جرثقیل، کارخانجات نساجی و موج شکن‌ها نیز الکتروموتورها کاربرد اساسی در تامین نیروی مکانیکی دارند.

انواع الکتروموتور سه فاز

الکتروموتور سه فاز طبق شکل ظاهری و نوع روتور به سه دسته تقسیم می‌شوند:

🔹 روتور قفس سنجابی:

روتور به کار رفته در این الکتروموتورها از چندین میله مانند قفس درون شکاف‌ها ساخته شده است. این میله‌ها وزن بالایی دارند و جنس آن‌ها معمولا از مس یا آلومینیوم است. به دلیل طراحی ساده در این مدل روتورها، استقاده و تولید آن‌ها بسیار رایج‌تر است. این الکتروموتورها قابلیت تولید توان‌های بسیار کم تا خیلی بالا را دارند. همچنین در صورت بروز مشکل یا ایراد در عملکرد این موتورها، به راحتی تعمیر می‌شوند.

🔹 روتور سیم پیچی شده:

این مدل روتورها از پیچیده شدن سیم‌هایی با قطر یکسان ساخته شده اند. برای چرخش روتور به حلقه‌های قابل حرکت نیاز است. در واقع این حلقه‌های متحرک می‌توانند با کاهش یا افزایش مقاومت داخلی، سرعت و گشتاور روتور را تنظیم کرده و تغییر دهد.

🔹 روتور پله‌ای:

این نوع روتورها برای وظایفی با دقت بسیار بالاتر ساخته شده اند. این نوع روتورها را می‌توان با یک برنامه ریزی در فواصل زمانی خاصی راه اندازی یا متوقف کرد. روتور پله‌ای بر خلاف مدل‌های قبلی یک نوع آهنربا است. این آهنربای دائمی باعث تبدیل سیم پیچ‌های استاتور به آهنربا می‌شود.

دسته‌بندی دیگر الکتروموتورها بر اساس نوع جریان الکتریکی و منبع تغذیه است:

الکتروموتور سه فاز سنکرون:

در این الکتروموتورها تعداد دورهای روتور با تعداد دورهای مغناطیسی در سیم پیچ‌های استاتور برابر است. این نوع الکتروموتور ساختاری پیچیده دارد و کاربرد آن بیشتر به عنوان منبع تغذیه جریان متناوب است.

الکتروموتور سه فاز آسنکرون:

در این الکتروموتورها تعداد دور روتور با تعداد دورهای ایجاد شده در میدان مغناطیسی استاتور متفاوت و اغلب کمتر است. راه اندازی این الکتروموتور توسط جریان متناوبی که به استاتور وصل شده است صورت می‌گیرد. به این نوع موتورها موتور القایی می‌گویند. به این معنی که برای راه انداری به هیچ گونه دستگاه یا مولدی احتیاج نیست.

مزایا و معایب الکتروموتور سه فاز

الکتروموتورهای سه فاز انواع مختلفی دارند که هرکدامشان برتری و ایرادهایی نسبت به هم دارند. ابتدا با مزایا و معایب الکتروموتورهای سنکرون و آسنکرون شروع می‌کنیم:

الکتروموتور سه فاز آسنکرون به دلیل ساده بودن ساختار وعدم وجود پیچیدگی در قسمت‌های داخلی، قیمت ارزان‌تر و کاربردهای بیشتری دارد. بازده الکتروموتورهای آسنکرون بیشتر از انواع سنکرون است و برای همین این مدل موتورها در صنایع محبوب‌ترند. حجم این موتورها بسیار کمتر و راه اندازی آن‌ها بسیار راحت‌تر است. همچنین تعمیر و عیب‌یابی در قطعات این نوع الکتروموتور بسیار آسان‌تر انجام می‌شود. عمده‌ترین ایراد الکتروموتور آسنکرون مشکل‌عدم تغییر سرعت آن‌هاست. همچنین کنترل دور در این موتورها بسیار مشکل است.

انواع الکتروموتور سه فاز با روتور قفسه سنجابی و سیم پیچی نیز ویژگی‌های مثبت و منفی زیادی نسبت به هم دارند. الکتروموتور قفسه سنجابی برای تغییر و کنترل سرعت و چرخش موتور به درایوهای مخصوصی نیاز دارد. در حالی که تنظیم سرعت در الکتروموتورهای سیم پیچی با حرکت حلقه لغزان به راحتی انجام می‌شود. ساختار ساده در الکتروموتور قفسه سنجابی باعث شده است تا علاوه بر قیمت به صرفه، تعمیرات راحت، امکان تولید قدرت‌های کم تا زیاد را داشته باشد.  الکتروموتورهای سیم پیچی از نظر اندازه بسیار بزرگ‌تر هستند و پیچیدگی زیادی در طراحی و ساخت دارند. از این رو تعمیر این نوع الکتروموتورها سخت‌تر و گران‌تر است.

در مقایسه کلی‌تر الکتروموتور سه فاز قدرت بیشتر، حجم بالاتر، توان خروجی قابل تغییرتری نسبت به الکتروموتورهای تک فاز دارند. عدم نیاز به خازن نیز یک مزیت برای الکتروموتور سه فاز به شمار می‌رود. سر و صدای زیاد و آزار دهنده، ابعاد بزرگ و وزن سنگین عمده‌ترین عیب الکترووتورهای سه فاز است. همچنین تامین جریان الکتریکی سه فاز در همه شرایط ممکن نیست و همین موضوع ضعفی برای کاربرد این موتورها است. الکتروموتور سه فاز در سرعت‌های پایین و راه اندازی دچار افت گشتاور می‌شود.