الکتروموتور تک فاز

الکتروموتور تک فاز چیست؟ امروزه الکتروموتورهای تولیدی؛ بسته به تعداد فازهای منبع تغذیه و نوع کاربری خود به انواع تک فاز و سه فاز تقسیم‌بندی می‌شوند. الکتروموتور تک فاز که موضوع بحث این مقاله است؛ از انواع ماشین‌های الکتریکی دوار هستند که قادرند انرژی الکتریکی را در مواقع استفاده به انرژی مکانیکی تبدیل کنند. این موتورهای تک فاز دارای مزیت‌های زیادی هستند که از جمله این مزایا؛ می‌توان به نگهداری و تعمیرات آسان، قابلیت اصلاح طراحی برای استفاده با کنترل کننده‌های سرعت، اقتصادی و مقرون به صرفه بودن، قابلیت طراحی برای ضریب توان بالا و بازدهی بهینه اشاره کرد. لازم به ذکر است تبدیل انرژی الکتریکی به انرژی مکانیکی در الکتروموتور تک فاز توسط برق ۲۲۰ ولت تک فاز انجام می‌شود. همچنین موتورهای الکتریکی تک فاز بر اساس نوع کاربرد، منبع تغذیه کننده، ساختار داخلی دستگاه و نوع حرکت مکانیکی با هم اختلافاتی دارند که باعث می‌شود انواع متعددی داشته باشند.

در واقع یکی از دلایل نامگذاری این موتورها به نام الکتروموتور تک فاز؛ استفاده آن‌ها از منبع تغذیه تک فاز است. این نوع از انواع الکتروموتورها دو نوع سیم کشی داغ و خنثی دارند. لازم به ذکر است توان این الکتروموتور می‌تواند تا ۳ کیلو وات هم برسد. ضمنا ولتاژهای تغذیه در این موتورها به صورت هماهنگ متفاوت هستند. الکتروموتورهای تک فاز دارای تنها یک ولتاژ متناوب هستند. در این نوع از الکتروموتورها؛ مدار الکتریکی با دو سیم کار می‌کند و جریان عبوری از آن‌ها همیشه یکسان است.

---

 جهت ارتباط با واحد فروش فروشگاه فرازین صنعت

و دریافت اطلاعات از موجودی و قیمت الکتروموتور و انواع آن : 

02136057761 📞  02136057961 📞  09377545393

---

بایستی یادآوری کنیم که اغلب تولیدات الکتروموتور تک فاز در سایزها و ابعاد کوچک با گشتاوری محدود تولید می‌شوند؛ زیرا پتانسیل الکتروموتورهای تک فاز و نوع طراحی آن‌ها منحصر به فرد خود این محصولات است. با این حال موتورهای تک فاز با قدرت حداکثر ۱۰ اسب بخار هم تولید شده‌اند که قادر هستند با اتصالات ۴۴۰ ولت کار کنند. الکتروموتورهای تک فاز از آن‌جایی‌که میدان دوار مغناطیسی تولید نمی‌کنند؛ نیاز به یک راه‌انداز دارند؛ بر همین اساس در مدل‌های بسیاری از این الکتروموتورها؛ از یک خازن برای راه اندازی استفاده می‌شود و چون موتورهای فوق تنها یک میدان جایگزین ایجاد می‌کنند بحث خود راه اندازی در این نوع از الکتروموتورهای تک فاز به خودی خود منتفی است.

بعضی از دلایل و مزایای استفاده از الکتروموتور تک فاز؛ که باعث افزایش اقبال عمومی در مصارف خانگی، صنعتی، تجاری و غیره می‌شود شامل موارد ذیل است:
۱- تعمیر و نگهداری از آن به دلیل ساختار ساده آن با سهولت بیشتری انجام می‌شود و در کل نسبت به انواع دیگر؛ اقتصادی‌تر و مقرون به صرفه‌تر هستند.
۲- قیمت و هزینه انرژی الکتروموتور تک فاز به دلیل طراحی نه چندان پیچیده و قطعات کوچک آن از سایر انواع دو فاز و سه فاز پایین‌تر است.
از معایب الکتروموتورهای تک فاز هم نسبت به مدل‌های سه فاز و یا انواع دیگر؛ می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
۱- قدرت کمتر در این دسته از الکتروموتورها؛ به طوری‌که برای توان‌های بالاتر از ۳-۲ کیلو وات محدودیت دارند.
۲- ایجاد ارتعاشات و نویز بیشتر نسبت به انواع دیگر

کاربرد الکتروموتور تک فاز

این نوع از الکتروموتورها اغلب دارای مصارف خانگی هستند و در منازل، فروشگاه‌ها، شرکت‌های کوچک غیر صنعتی و ادارات استفاده‌های کاربردی زیادی دارد. الکتروموتورهای تک فاز؛ عموما برای کاربری‌های کمتر از ۳ اسب بخار استفاده می‌شوند. البته لازم است خاطر نشان کنیم که بسته به نوع موتور و کاربری آن؛ انواع متفاوتی از الکتروموتورهای تک فاز هم وجود دارند؛ بر این اساس در زمان خرید بایستی به نوع نیاز و کاربری توجه ویژه‌ای مبذول داشت.

از عمده‌ترین مصارف الکتروموتور تک فاز می‌توان به استفاده از آن در تجهیزات اشاره شده در ذیل نام برد:
۱- سیستم‌های تهویه مطبوع خانگی و تجاری
۲- لوازم خانگی مانند ماشین لباسشویی و ظرفشویی، خشک کن‌ها، پمپ‌های آب خانگی، میکسرها، جارو برقی‌ها، یخچال، کولرهای آبی
۳- تجهیزات الکتریکی مانند انواع دریل‌ها، دستگاه‌های تراش، هواکش‌های صنعتی، پخت‌کن‌های صنعتی، فرزها
۴- سیستم‌های باز و بسته گشایی درب‌های گاراژ و پارکینگ‌ها
۵- استفاده در بالابرهای سبک، نوارهای نقاله به همراه گیربکس‌های صنعتی مثل بالابرهای فروشگاه‌ها
۶- ساختمان‌سازی
۷- اتوماسیون‌های صنعتی
۸- تجهیزات الکتریکی مانند کامپیوترها و پرینترها

انواع الکتروموتور تک فاز

الکتروموتورهای تک فاز بر اساس نحوه تولید میدان مغناطیسی خود دارای انواع ذیل هستند:

◀ موتورهای القای تک فاز با فاز شکسته:

در این مدل از الکتروموتورهای تک فاز؛ برای ایجاد اختلاف فاز بین راه‌انداز و سیم پیچ اصلی؛ بایستی که نسبت مقاومت اهمی به القایی سیم پیچ راه انداز؛ بیشتر از سیم پیچ اصلی باشد؛ با این توضیح که امپدانس سیم پیچ راه‌انداز خاصیت اهمی و امپدانس سیم پیچ اصلی خاصیت سلفی دارد. بر این اساس بهترین راه افزایش مقاومت اهمی به مقاومت القایی؛ استفاده از سیم‌های نازک‌تر در سیم پیچ است.

◀ موتورهای القایی با خازن راه انداز:

در این مدل از الکتروموتورهای تک فاز؛ برای ایجاد اختلاف فاز بین سیم پیچ اصلی و سیم پیچ راه انداز؛ از یک خازن سری شده با سیم پیچ راه‌انداز استفاده می‌شود. باید توجه داشت که عبور جریان زیاد از خازن باعث سوختن آن می‌شود؛ به همین دلیل بایستی از طریق به کارگیری یک کلید گریز از مرکز؛ خازن را از مدار آن خارج کرد.

◀ موتورهای القایی با خازن دائم کار:

در این نوع از الکتروموتور؛ خازن به کار گرفته شده با سیم پیچ راه انداز؛ سری می‌شود و از آن‌جایی‌که خازن باید مدت زمان بیشتری در مدار بماند به جای استفاده از خازن الکترولیت از خازن‌های روغنی استفاده می‌شود؛ ولی با این توضیح که قیمت آن‌ها بالاتر است.

◀ موتورهای القایی دو خازنی (خازن راه‌انداز و دائم کار):

در الکتروموتورهای دو خازنه هم از خازن دائم کار و هم خازن راه‌انداز استفاده می‌شود. این نمونه از موتورها غالبا جز موتورهای صنعتی هستند و در صنایع سنگین استفاده می‌شوند. از ویژگی‌های این دسته از انواع الکتروموتورها می‌توان به زیاد بودن و مناسب بودن گشتاور راه انداز، بالا بودن ضریب بهره و قدرت، قدرت تحمل اضافه بار تا ۲۵ درصد بار نامی و کارکرد آرام در آن‌ها اشاره کرد.

◀موتور القایی قطب چاک دار:

این نوع از الکتروموتورها دارای شیارهایی بر روی قطب‌های برجسته موتور هستند که یک یا چند حلقه هادی اتصال کوتاه در داخل آن قرار داده شده است. این نمونه از الکتروموتورها ساختمان ساده‌ایی دارند و گشتاور راه اندازی و ضریب بهره آن‌ها پایین است.

نحوه عملکرد الکتروموتور تک فاز

همان‌طور که پیش‌تر هم اشاره شد نحوه عملکرد الکتروموتورهای تک فاز؛ در واقع تبدیل نیروی الکتریکی به مکانیکی است که بنا به کاربرد در تجهیزات مختلف؛ در واقع باعث ایجاد حرکت مکانیکی و انجام کارکرد آن‌ها خواهد شد. تجهیزاتی که در سطور فوقانی این مقاله نیز به آن‌ها اشاره شد؛ در واقع همگی در نهایت ایجاد کننده یک حرکت یا انجام عمل مکانیکی برای ایفای نقش درست خود هستند.

الکتروموتور القایی تک فاز؛ برای انجام عملکرد خود به دستگاه آغازگری نیاز دارد که قادر است ضربات آغازی را برای چرخش موتور ایجاد کند. این دستگاه آغازگر موتور القایی تک فاز؛ اغلب پیچه‌ای کمکی در استاتور است. پیچه استارت هم دارای خازن‌های سری و یا سوئیچ گریز از مرکز است. در زمانی‌که ولتاژ تغذیه برقرار می‌شود جریان می‌تواند در پیچه اصلی به علت مقاومت پیچه اصلی؛ باعث کاهش یا افت ولتاژ تغذیه شود (یعنی ولتاژ به جریان تبدیل می‌شود). در همین حین جریان در پیچه استارت؛ بسته به مقاومت دستگاه استارت؛ باعث افزایش ولتاژ تغذیه می‌شود. فعل و انفعال میان میدان‌های مغناطیسی که پیچه اصلی و دستگاه استارت می‌سازند میدان برآیندی خواهد ساخت که شروع به گردش می‌کند؛ موتور در این سیستم باید گردش را در جهت این میدان برآیند آغاز کند.

هنگامی که موتور به ۷۵ درصد دور مجاز خود می‌رسد؛ یک سوئیچ گریز از مرکز؛ پیچه استارت را از مدار خارج می‌کند؛ از این لحظه به بعد الکتروموتور تک فاز؛ می‌تواند تحرک کافی را برای ادامه کارکرد خود نگه دارد.